✍ محمد جلیلوند
در سالهای اخیر برنامههای زیادی با محوریت کتاب و کتابخوانی در مدیومهای مختلف ساخته شده که تعدادی از آنها به شکل غافلگیرکنندهای، پربیننده از آب درآمدهاند. در سالهای اخیر و با پررنگتر شدن شبکه های اجتماعی و نیز حضور قدرتمند پلتفرمهای داخلی، علاقمندانی که دغدغههای جدی در حوزه کتاب دارند دست به تولید برنامههای مختلفی در این باب زدهاند. از پادکستهای پرطرفدار با محتوای گوناگون تا مجلههای تصویری در این حوزه که عمده تمرکز خود را روی بخش خبر گذاشتهاند.حال تولید برنامه در عرصه کتاب، به نقطهای رسیده که دست اندرکاران آن در سالهای گذشته تصور چنین چشم اندازی را نداشتهاند. یکی از همین دست برنامهها که تاکنون بیش از دوازده قسمت آن تولید و پخش شده، «تماماً مخصوص» با اجرای پیمان طالبی است که به شکل هفتگی و در مدت زمانی بین پانزده تا بیست دقیقه با محوریت پوشش تازههای نشر و نیز اندک اخبار مربوط به حوزههای دیگر عرصه فرهنگ تولید میشود.
چیزی که تماماً مخصوص را از نمونههای اینچنینی متمایزکرده، ساختار مستقل محتوای هر قسمت از آن در عین وحدت و یکپارچگی موضوعی است. دیالوگمحوری، دیگر وجه بارز این برنامه است که به هویت آن بدل شده و مخاطب را با خود همراه میکند. مخاطبی که البته انتظار یک برنامه کاملا تصویری را نداشته و به خوبی با مختصات برنامههایی از این دست آشناست. از طرف دیگر، نویسندگان تماماًمخصوص سراغ نکاتی ظریفی که برای کتابخوانهای حرفهای بسیار آشناست رفته و آن را لابه لای دیالوگهای پیمان طالبی میگنجانند. برای مثال میتوان به مشکل همیشگی کتابخوانها برای نگهداری آن در خانه اشاره کرد که به شوخی ظریف نویسندهای مشهور در رابطه با نویسندگان جوان و تقاضای اندکی وجه برای نگه داشتن کتابها با توجه به مساحت و قیمت خانه خود، ختم میشود.همین طور نقل قولی از مارسل پروست در رابطه با دو سخنرانی جان راسکین در اویل قرن بیستم که نکات ظریف و هوشمندانهای در دل خود دارد.
آشنایی با تازههای نشر، دیگر بخش جذاب برنامه است که هدفمند بوده و در هر قسمت فرمتی از آثار را شامل میشود. برای مثال میتوان به آثار زندگینامهای اشاره کرد که حال از فرم کلاسیک فاصله گرفته است. همچنین قالب جستار که قالبی جذاب به حساب میآید و در آن نویسنده میتواند ناداستانهای خود را به راحتی و در فضای بازتری روایت کند. مدلی که این روزها در جهان و نیز ایران طرفداران زیادی داشته و طالبی هم به معرفی برخی از آنها میپردازد. در عین حال، تکهای کوتاه از برخی کتابها را خوانده و شوق بیشتری در مخاطب برای خرید و خواندن کتاب یاد شده به وجود میآورد؛ یکی از اهداف تولید برنامههای اینچنینی که در نهایت به اقتصاد حوزه کتاب کمک میکند.
پرداختن به اخبار حوزههای فرهنگی دیگر، پای ثابت تماماً مخصوص بوده و میتواند علاقمندان سایر حوزهها را به سمت خود بکشاند. برای مثال میتوان به رویداد سپیدار نشر چشمه کریمخان اشاره کرد که زنان روزنامهنگار سرشناس سابق و کارآفرینهای امروز در آن شرکت کردهاند. همین طور اشاره به نمایشگاه به گزارش زنان شامل آثار ۶۵ هنرمند زن سرشناس ایرانی در حوزه هنرهای تجسمی که در موزه هنرهای معاصر با موفقیت برگزار شد. نام بردن از چهرههای سرشناس عرصه هنر که برخی از آنها صرفا برای بخشی از مخاطبان برنامه آشنا هستند، یکی از نقاط عطف تماماً مخصوص است که یکی از آنها «هورلقا اعتصام» از طراحان صحنه قدیمی و سرشناس سینمای ایران است. آن هم در مستندی ساخته امید خاکپورنیا که تاکنون چندین نمایش برای آن در نظر گرفته شده است. «بهمن محصص» یکی دیگر از چهرههای سرشناس اشاره شده در برنامه است که نقطه تمرکز برنامه روی ترجمههای درخشان او از زبان ایتالیایی است. همین طور اشاره به مستندی به نام «فی فی از خوشحالی جیغ میزند» ساخته میترا فراهانی که به روزهای آخر زندگی محصص میپردازد.
«علی رفیعی» محقق و مصحح ایرانی، یکی دیگر از چهرههایی است که به ندرت برای عموم مخاطبان برنامه شناخته شده و برگ برنده آن در مواجهه با مخاطب به حساب میآید. به ویژه با معرفی یکی از کارهای او با عنوان «شیفتگان کتاب» که قطعا کتابخوانهای پروپاقرص پس از پایان این اپیزود به دنبال نسخهای از آن خواهند گشت. از طرف دیگر، حواس نویسندگان تماماً مخصوص به سالگرد تولدها هم بوده و نمونه آن را در بزرگداشتی کوتاه و جمع و جور برای «علی حاتمی» با تکهای از دیالوگهای درخشان فیلم کمال الملک شاهد بودهایم. معرفی پادکست، یکی دیگر از بخشهای غیرثابت برنامه به حساب میآید که یکی از آنها پادکست «رادیو تراژدی» است؛ آن هم با یک معرفی موجز که مخاطب را به سمت پادکست فوق میکشاند. یکی از بخشهای تکاندهنده تماماً مخصوص، مربوط به فریدون رهنما و روایت دسته اولی از مرگ اوست که به گذشته وی و تصادف ناخواستهاش با مردی روستایی و مرگ او به واسطه ضربه مغزی برش میخورد.
تماماً مخصوص به لحاظ دکور و صحنه آرایی، ساده و صمیمی است که در هر قسمت اندک ریزهکاریهایی در آن اعمال شده و فضای بصری متفاوتتری پیدا میکند. «پیمان طالبی» را میتوان ستون تماما مخصوص به حساب آورد که تقریبا کل بار برنامه به دوش او بوده و اجرای استانداردش نقش مهمی در دیده شدن آن دارد. صدای گرم، بیان مناسب و صمیمیت به دور از اغراقی که در میمیک چهرهاش دیده میشود، برگ برنده طالبی در مواجهه با مخاطبان پروپاقرص حوزه کتاب است که خود نیز یکی از همانها به حساب میآید. تماماً مخصوص از آن دسته برنامههایی است که از قسمت یک تا دوازده با ریتمی یکدست پیش رفته و با شیبی ملایمی در مسیر پیشرفت قرار دارد.
pdjerhplrwfduhfuvfvktdkihnehlj